Kaç kez, yeni yıla başlarken sigarayı bırakmaya karar verdiniz?
Belki de sıkı bir rejim yaparak fazla olan kilolarınızdan kurtulmaya, daha iyi kazanacağınız bir işe geçmek için yeterli alt yapıyı oluşturmaya ve benzeri temennileri de her yeni yılda dilediniz…
Mutlu, sağlıklı ve iyi yıllar dileriz birbirimize. Bunların yanı sıra yeni yıl daha iyi olmak ya da daha güçlü olmak adına kararlar aldığımız bir zamandır. Yeni yıla her şeyi sıfırlayarak temiz bir sayfa açarak başlamak isteriz. Yeni yıl bizi belki kötü alışkanlıklarımızdan kurtaracak veya finansal veya ruhsal açıdan daha iyi bir yere taşıyacak kararları vermemiz için iyi bir fırsattır.
Neden olmasın?
Ancak birçok kez birkaç hafta içinde eski standartlarımıza dönmüş veya bizi üzen, sinirlendiren ilk olayla karşılaştığımızda bir sigara yakmışızdır.
Bahanemiz hazırdır: Bu son!
Oluşturmaya çalıştığımız yeni düzen aynen çekip uzattığımız bir lastik gibi eski haline dönecektir.
Birçok kez yeni yıl kararlarını verirken bunları bozacağımızı bile bile veriririz. Çoğunlukla bunlar bizim niyetlerimizdir; kararlarımız değil.
Bundan yıllarca önce bir yeni yıl akşamı arkadaşımla sigara bırakma kararı verdiğimizi hatırlıyorum. Sanırım en geç Mart ayında tekrar eski sıklıkla sigara içmeye başlamıştım.
Peki, ne yapmalı da bu kararlarımızı, kararlılıkla uygulamalıyız?
- Aldığınız kararı doğru değerlendirin
Karar verirken ilk olarak onu gerçekten isteyip istemediğimizi sorgulamamız gerekir. Neden istiyoruz? Bizim için gerekli mi? Sağlığımız açısından mı? Bunu yaparak hangi boşluğu dolduruyoruz? Başkaları yaptığı için mi istiyoruz? Ailemiz ve çevremizin bundan yararı ne olacak? Bu karar kendi seçimimiz mi?
- Değiştirmek istediğiniz davranışın, altında yatan sebepleri bulun
Birçok alışkanlık, biz farkına varmadan oluşur ve yerleşir. Çoğunlukla nedenini incelemeyiz. Birçoğunu belki de engelleyemeyiz ancak alışkanlığa sebep olan ilk davranışı bulmak bazen mümkün olabilir. Amcanızın sebze yemediğini duyduğunuz ve annenize sebze yemek istemediğinizi söylemek gibi bir şey bile olabilir.
Benim sigarayı bırakma hikâyem gibi… Sigarayı bırakmak için arkadaşımla yaptığımız başarısız birkaç denemeden sonra beni sigaraya başlatan nedeni bulduğum an, sigarayı bıraktım.
- Davranış kalıplarınızı değiştirin
Bundan sonra davranış kalıplarımıza bir göz atmak gereklidir. Sigarayı bırakmak yada başka sağlıksız bir alışkanlığımız. Davranış kalıbımızı değiştirmeden kendimizi bir üst aşamaya taşımamız mümkün mü? Aynı davranış kalıplarını sürdürerek farklı sonuçlar elde etmemiz mümkün değildir.
Bir arkadaşımdan duyduğum ve çok hoşuma giden bir söz: “Hayatın her yeni aşaması, sizin farklı bir versiyonunuzu talep eder.“
Hedeflediğimiz bir çıta varsa yaşam biçimizi de düşünce biçimimizi de bu üst çıtaya taşımalıyız. Bir anlamda istediğimiz yaşam biçimi gibi hissetmek, bu yaşam biçiminin gerektirdiği ruh halini yakalamak gereklidir.
- Konfor alanından çıkmaya razı olun
Kendimizi gerçekleştirmek yada kararlarımızı gerçekleştirmek için konfor alanımızın dışına çıkmalıyız. Biraz rahatsız olmak zorundayız, konfor alanımızın dışında ve rahatsız olmak yaratıcılığımızı tetikleyen ince bir noktadır. Bir alışkanlığı değiştirmek ya da hayatımızda yeni bir evreye geçebilmek için konfor alanımızdan ödün vermemiz gereklidir.
“Istakoz Aforizması”
Dr. Abraham Tweski’nin anlattığı ıstakoz aforizması*, yeni kararlar alma konusunda bir motivasyon kaynağı.
Bildiğiniz gibi, ıstakoz yumuşak bir hayvan. Belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra kabuğu kendisini rahatsız etmeye başlar ve dışardan gelecek tehlikelere başka hayvanlar tarafından yenme riskine karşın kabuğundan dışarı çıkarak bir kayanın altına saklanarak kendine yeni bir kabuk oluşturur. Zaman içinde biraz daha büyür ve kabuğu onu tekrar rahatsız etmeye başlar, tekrar risk alır ve kabuğundan çıkarak tekrar daha büyük bir kabuk oluşturur. Bu işlemi yaşamı boyunca birçok kez tekrar eder. Düşünün: Kabuğunun güvenli ortamını terk etmeseydi hiç gelişmeyecekti!
*Tweski’nin “ıstakoz aforizması” için videoyu izleyebilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=dcUAIpZrwog
Bu yazı, Dünya Gazetesi’nde 5 Ocak 2017 tarihinde yayımlanmıştır.